اخزا چیست و نحوه محاسبه نرخ بازده تا سر رسید اورارق

اسناد خزانه در زیر مجموعه اوراق بهادار قرار می‌گیرند. این اسناد به منظور تعهد دولت به بازپرداخت مبالغ اسمی، در آینده هستند. به طور کلی، اخزا همان اسناد و اوراق بهاداری می باشد که دولت می‌تواند از آن‌ها به جای پرداخت نقدی بدهی‌های خود استفاده کند. دولت با واگذاری این اسناد به قیمت اسمی و سر رسید مشخص به طلبکاران غیردولتی بدهی‌های خود را تصفیه می‌کند. با این روش کسری بودجه دولت‌ها نیز تامین خواهد شد.روش خرید و فروش اسناد خزانه در دنیا به این شکل می باشد که به رقمی کمتر از قیمت اسمی به خریداران فروخته شده و از منابع مالی حاصل از فروش، بدهی‌ های دولت پرداخت می شود .ولی به دلیل مسائل فقهی وارد بر این روش، در ایران، این اوراق را صادر و به شکل مستقیم به طلبکاران غیر دولتی اعطا می ‌کند. دارنده اوراق درصورت نیاز به وجه نقد، این اوراق را در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران به فروش می ‌رساند. یعنی دولت به جای بدهی خود به طلبکارانش این اسناد را به آنها می دهد و آنها می توانند اسناد خزانه اسلامی یا اخزا را در بازار به فروش رسانده و در نهایت به وجه نقد خود دسترسی پیدا کنند.

چگونه از طریق خرید اخزا سود می کنیم؟

ساز و کار اسناد خزانه اسلامی به این صورت می باشد که خریدار در زمان انتشار آن را به قیمتی کمتر از قیمت اسمی خریداری خریداری کرده و سپس در زمان سررسید اخزا می تواند آن را به قیمت اسمی به فروش برساند و از این روش سود کند .پس همانطور که مشخص است این اوراق سود پرداختی دوره ای ندارند،بلکه سودی که شما بدست می آورید ناشی از اختلاف قیمت در زمان خرید و زمان سررسید اوراق است.همچنین سررسید این اوراق کمتر از یکسال می باشد

ویژگی‌های اسناد خزانه اسلامی (اخزا)

همان‌طور گفتیم اسناد خزانه اسلامی در دسته بندی اوراق بهادار قرار می‌گیرند. در این دسته بندی به آن‌ها اوراق بدهی نیز گفته می‌شود. اگر جز دسته افرادی هستیم که در قالب پیمانکاری و یا سرمایه گذاری از دولت اوراق بدهی اخزا دریافت کرده‌اید لازم است با ویژگی‌های این اوراق آشنا شوید تا بدانیدکه چه نوع اوراقی در دست دارید و چطور می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید؛

1. مدت زمان: باید دقت داشته باشیم که اسناد خزانه اسلامی دارای سررسید معینی هستند. زمان سررسید این اوراق بدهی در کوتاه ‌ترین حالت یک ‌ساله است و در طولانی‌ترین مدت خود 3 سالهمی باشد . این مدت زمان‌های مشخص شده به صورت هفته‌ای به ترتیب 4، 13، 26 و 52 هفته مشخص می‌شود.
2. بی شک این سوال برای‌ شما پیش آمده که پشتوانه اسناد خزانه اسلامی چه نهادی است؟ وزات امور اقتصادی و دارایی پیشتیبان این اوراق بدهی است و خزانه‌داری کل کشور هم برای پرداخت مبلغ اسمی اخزا متعهد است؛ بنابراین درجه اهمیت نقدینگی این اوراق به اندازه پرداخت حقوق ماهانه کارمندان دولت است.
3. سود اوراق بدهی اسناد خزانه اسلامی همان تفاوت قیمت خرید و قیمت اسمی آن یعنی بر مبنای (1000،000 ریالی) است. به این معنی که سود میان دوره و پایان دوره برای این اوراق وجود ندارد.
4. در مورد کارمزد در معاملات اخزا بابت هر معامله برای فروش 0.000725 ارزش قرارداد است و برای خرید هم 0.000725 ارزش قرارداد است.

بازده حاصل از خرید و نگهداری اسناد خزانه اسلامی

کیفیت یک سرمایه‌گذاری به کمک شاخص‌هایی مانند ریسک، بازدهی و میزان نقد شوندگی آن سنجیده می‌شود. با توجه شرایط کنونی بازار، محاسبه نرخ سود مربوط به اسناد خزانه اسلامی در سنجش کیفیت سرمایه‌گذاری بسیار حائز اهمیت می باشد.بازده حاصل از خرید و نگه‌داری اسناد خزانه اسلامی نیز از این مسئله مبری نیست، به دلیل اینکه یکی از معیارهای سرمایه‌گذاران به منظور سنجش فرصت‌های سرمایه‌گذاری میزان بازده حاصل از سرمایه گذاری است. نرخ سود تا سررسید یا همان YTM، فرمولی برای محاسبه میزان سودی می باشد که در صورت خرید یک اوراق و نگهداری آن تا سررسید به خریدار می‌‌رسد.
نحوه محاسبه سود YTM با سودهای دوره‌ای مانند سود بانکی متفاوت است. به کمک یک ماشین حساب می‌توانید نرخ سود YTM و نرخ سود معادل بانکی اوراق را محاسبه کنید. روش‌های مختلفی برای محاسبه بازدهی وجود دارد. منظور از بازدهی اختلاف قیمت خرید در هنگام صدور اوراق و قیمت روز آن به هنگام فروش است. فرمول زیر نحوه محاسبه بازدهی اخزا را نشان می‌دهد.

قیمت اسمی اخزا = F

قیمت خرید اخزا = P

تعداد روزهای سال (365 روز) = T

تعداد روزهای باقیمانده تا زمان سررسید = N

در بازارهای مالی نرخ سود مورد انتظار به طور معمول یک عامل خاص و مهم  است و با توجه به آن قیمت اوراق بهادار استخراج می‌شود. با توجه به ثابت بودن سررسید در اوراق خزانه اسلامی، بازده آن تنها تابعی از قیمت روز اوراق است.میزان سود اخزا را با یک مثال ساده محاسبه کنید.
فرض کنید شما اسناد خزانه اسلامی را در زمان انتشار با قیمت 800.000 ریال و با سررسید 8 ماهه خریداری می کنید. قیمت اسمی این اوراق نیز در موعد سررسید 1.000.000 ریال می باشد. در انتها شما بعد از گذشت 8 ماه، وقتی اوراق را با قیمت اسمی می فروشید، 20 درصد سود خواهید کرد.
روش انجام محاسبات:

200.000 = 800.000 - 1.000.000

20% =  100 * (200.000/800.000)

اگر شما در زمان انتشار اوراق، آنها را خریداری نکنید، هر چه قدر که به تاریخ سررسید آنها نزدیکتر می شوید باید هزینه بیشتری برای خرید آنها پرداخت کنید.
مبلغ اسمی اخزا در چه زمانی و چگونه واریز می شود؟
در زمان سررسید اوراق اخزا (خزانه اسلامی)، خزانه داری کشور مبلغ اسمی اخزا را به حساب بانک عامل واریز می کند.
بعد از این مرحله شرکت سپرده گذاری اوراق بهادار این مبلغ اسمی را به شماره حساب دارندگان و خریداران اخزا واریز و منتقل می کند. بنابراین شماره حساب و شماره شبا اطلاعات مهمی است که دارندگان این اوراق باید حتما به کارگزار خود اعلام نمایند.

انواع ریسک در اسناد خزانه اسلامی (اخزا)

درست است که انواع اوراق بهادار در بازارهای سرمایه از کم ریسک‌ترین نوع سرمایه گذاری می باشد و عده بسیاری از صندوق سرمایه گذاری درآمدثابت به همین منظور استفاده می‌کنند؛ اما هیچ نوع دارایی وجود ندارد که به طور بدون ریسک باشد. اوراق بهادار ممکن است با دو ریسک نکول و ریسک عدم بازپرداخت همراه باشند. اما باید گفت که در مورد هر دو ریسک در تقابل با اوراق بدهی نیازی به نگرانی نیست. پشتیبانی اسناد خزانه اسلامی به عهده وزارت امور اقتصادی و داریی کشور است پس خطر نکول یا همان عدم ادامه تعهد به قرارداد شامل حال این اوراق نخواهد شد. در مورد نقدشوندگی هم باید گفت تا زمانی که خزانه داری کشور وظیفه نقد کردن این اوراق را بر عهده دارد دلیلی برای پیش بینی ریسک عدم بازپرداخت وجود ندارد.

مزایای انتشار اسناد خزانه اسلامی (اخزا)

با توجه مطالب بالا و شناختی که به هویت اسناد خزانه اسلامی (اخزا) پیدا کردیم می‌توان گمان زد که مزایایی هم شامل این اوراق بدهی می‌شود. این مزایا را به اختصار بیان می‌کنیم؛

1. این دست اوراق از معافیت مالیاتی برخوردار است.
2. نقدشوندگی بالا در زمان سررسید.
3. استفاده از اسناد خزانه اسلامی در ابزارهای نوین مالی.
4. از انواع اوراق بهاداری که تقریبا بدون ریسک می باشد و نرخ سود مورد انتظار سرمایه گذار را در هر شرایطی از اقتصاد کشور برآورده می‌کند.
5. پرداخت راحت بدهی های
6. روشی هوشمندانه برای دولت تا بتواند حساب‌های خود را تسویه کند.

جمع‌بندی 

به‌طور کلی اگر بخواهیم اوراق خزانه اسلامی را توضیح دهیم ، می‌توانیم بگوییم اوراقی هستند که دولت به منظور پرداخت بدهی‌ به افراد غیر‌دولتی منتشر می‌کند. این اوراق سر‌رسیدی کمتر از یک‌سال دارند و طی این دوره هیچ سودی به دارندگان آن‌ها تعلق نخواهد گرفت. این اوراق ریسک نقدشوندگی آن‌ها بسیار پایین دارند، تنها ریسکی که ممکن است این اوراق را تهدید کند ریسک نوسان قیمت آن است. وقتی شرکت‌ها شروع به فروختن این اوراق در بازار فرابورس کردند تمامی افراد دارای کد بورسی می‌توانند، همانند سهام شرکت‌ها اقدام به خرید و فروش این اوراق کنند.