بند بازی بورس در ارتفاع ۵/ ۱
مآخذ: دنیای اقتصاد تاریخ 1401/04/18
سومین هفته افت پیاپی شاخص سهام
- بازار سهام در هفته گذشته (منتهی به 15/04/1401) شاهد تضعیف ارزش معاملات خرد و فروافتادن این متغیر به مرز سه‌هزار میلیارد‌تومان توام با افت ۷/ ۰درصدی شاخص‌کل در مرز روانی ۵/ ۱میلیون واحدی بود. رقم مزبور شاید به تنهایی حاوی معنا و دلالت خاصی نباشد اما به سبب سپری‌شدن بیشترین روزهای سال‌جاری در کانال ۵/ ۱میلیون واحدی و نیز آنچه در بازارها به‌عنوان «خاصیت اعداد رند» خوانده می‌شود، حفظ آن در شرایط کنونی به شکل یک حمایت روانی برای جلوگیری از تشدید فشار فروش و افت بیشتر نرخ سهام عمل می‌کند.
- همزمان در بازارهای جهانی نیز اوضاع با دشواری زیادی به‌ویژه در حوزه کالایی و مواد خام پیگیری می‌شود و به‌جز مشتقات انرژی، میزان کاهش قیمت در سایر حوزه‌ها از اوج زمستان چشمگیر بوده است. یک بررسی اولیه نشان می‌دهد که شاخص قیمت موزون مواد خام موثر بر سودآوری شرکت‌های بورس تهران، از رقم اوج خود در بهمن‌ماه بیش از ۲۵درصد کاهش یافته است.
- به این ترتیب با عنایت به عدم‌رشد متناظر نرخ دلار در سامانه نیما و نیز افزایش هزینه‌های عمومی ناشی از فضای تورمی اقتصاد کشور، حاشیه سود بخش مهمی از شرکت‌های سنگین وزن بورس تهران نسبت به سال‌گذشته تحت‌فشار قرار گرفته است؛ وضعیتی که احتمالا نشانه‌های اولیه آن در گزارش‌های فصل بهار بنگاه‌ها در دو هفته آینده قابل رصد خواهد بود و در صورت ادامه مسیر فعلی، شرایط دشوارتری را در فصل تابستان رقم می‌زند.
چراغ سبز نیما به سهامداران
- پس از حدود ۲۰ماه نوسان نرخ میانگین دلار سامانه نیما در زیر سطح ۲۶هزارتومان، این متغیر مهم در روز پنج‌شنبه هفته گذشته به کانال بالاتر وارد شد.
- احتمال رشد تدریجی نرخ در سامانه نیما به‌ویژه از این جهت پررنگ است که دلار آزاد در پشت مقاومت تاریخی ۳۲هزار‌تومانی خیمه زده است.
- با توجه به فضای تورمی کشور و عزم دولت بر مهار آن به‌نظر می‌رسد یکی از معدود روش‌های موجود جهت مهار کاهش ارزش ریال در بازار آزاد (که بر اساس مطالعات موجود مهم‌ترین عامل در تنظیم انتظارات تورمی جامعه است) افزایش انعطاف در سامانه نیما و کاهش فاصله نرخ آن با بازار آزاد باشد.
- با توجه به اتکای بخش مهمی از صادرکنندگان بزرگ به سامانه نیما برای تبدیل درآمد ارزی، این تحولات می‌تواند برای سهامداران نیز مهم تلقی شود؛ وضعیتی که می‌تواند یکی از انگیزه‌های مهم بنیادی جهت حمایت از بورس تهران در شرایط رکود قیمت‌های جهانی باشد.
تداوم انقباض خفیف در سیاست پولی
- بر اساس آمار هفتگی منتشرشده از سوی بانک مرکزی ایران، در ادامه روند افزایشی نرخ سود بین‌بانکی، این متغیر که در ابتدای سال در محدوده ۳۶/ ۲۰درصد بود حالا به پشت دروازه ۲۱درصدی رسیده است.
- از سوی دیگر، تزریق منابع پولی به بازار بین‌بانکی از بیش از ۹۰هزار میلیارد‌تومان در ابتدای سال به مرز ۶۰هزار میلیارد‌تومان کاهش یافته است.
- مطالعه آمار مجموع تسهیلات در حوزه بانک‌های بورسی هم نشان می‌دهد که رقم انباشته وام‌های اعطایی در بهار امسال کمتر از ۵درصد رشد داشته که نه‌تنها از یک‌سوم رشد دوره مشابه در سال‌گذشته کمتر است بلکه به لحاظ تاریخی نیز یکی از کمترین ارقام رشد فصلی خالص تسهیلات شبکه به‌شمار میرود.
- در حوزه کسری‌بودجه هم بنا بر اذعان مقامات سازمان برنامه و بودجه، فرآیند استفاده از تنخواه بانک مرکزی و استقراض جدید متوقف‌شده و انضباط نسبی حکمفرما شده است.
- همه این تحولات بیانگر جهت‌گیری انقباضی سیاستگذار پولی و مالی است که هرچند در مقایسه با شتاب کنونی تورم چندان چشمگیر نیست اما نشانه‌ای از حرکت به سمت درست به‌هدف عدم‌تشدید التهابات تورمی در کوتاه‌مدت به‌شمار میرود.
- از منظر بازارها نیز اقدامات مزبور به‌عنوان یک نیروی ضد‌تورمی بر فضای سرمایه‌گذاری عمل می‌کند؛ شرایطی که در بورس تهران در جهت افزایش رونق بازار بدهی و ارسال سیگنال خطر برای خریداران سهام عمل می‌کند.
نفت، تنها بازمانده سقوط قیمت در بازار کامودیتی
- نگاهی به چرخه‌های اقتصادی در جهان نشان می‌دهد که در سیکل رونق، ابتدا تقاضای کالاهای بادوام به حداکثر می‌رسد و در فاز بعدی، این تقاضا بر کامودیتی‌های صنعتی (نظیر فلزات اساسی) اثر می‌گذارد و در نهایت، تقاضای بخش انرژی در آخرین مرحله از سیکل رونق به اوج می‌رسد.
- علت این مساله به ماهیت مصرف انرژی برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد که تا حد زیادی به بخش خدمات (حمل‌ونقل، توریسم و...) مرتبط است، از همین‌رو گفته می‌شود که نوسان ارزش نفت به‌صورت خاص یک نوع واگرایی با سیکل‌های اقتصادی دارد و طلای‌سیاه اصطلاحا آخرین بازمانده در بازار کالایی است که تسلیم سقوط می‌شود.
- شرایط کنونی تطابق زیادی با توصیف‌های مزبور دارد و قیمت مشتقات انرژی در ماه‌های اخیر مقاومت زیادی در مسیر کاهش از خود بروز داده‌اند. این وضعیت هر چند تا اندازه‌ای با جنگ اوکراین مرتبط است اما سقوط برخی محصولات مشابه مرتبط با صادرات روسیه (گندم، ذرت، روغن خوراکی و ...) به کمتر از زمان شروع جنگ نشان می‌دهد که این عامل به تنهایی نتوانسته مانع از افت قیمت‌ها شود
- در هر صورت آنچه برای سرمایه‌گذاران حائزاهمیت است؛ این نکته است که هیچ رکودی در طول تاریخ نبوده که مقارن با کاهش قابل‌توجه قیمت مواد خام و مشتقات انرژی نباشد.
- با توجه به پیش‌بینی اکثریت اقتصاددانان و بانک‌های سرمایه‌گذاری مبنی‌بر احتمال بیش از ۵۰درصدی رکود اقتصادی غرب در ۱۲ماه آتی، این احتمال با مراجعه به استقرای تاریخی وجود دارد که نرخ‌های کنونی نفت به‌رغم بحران اوکراین پایدار نباشد؛ احتمالی که در صورت تحقق به‌معنای عدم‌پایداری قیمت نفت در کوتاه‌مدت و تاثیرگذاری منفی بر اقتصادهای نفتی و درآمد دولت‌های این کشورها است.
- با توجه به اثرگذاری درآمدهای نفتی بر تراز بودجه ایران و تبعات مربوط به کسری‌بودجه و نیز رفتار دولت در حوزه عمرانی به‌عنوان بزرگ‌ترین کارفرمای اقتصاد کشور، تعقیب دقیق تحولات قیمت طلای‌سیاه برای سرمایه‌گذاران در بورس تهران به لحاظ اثرگذاری بر نرخ ارز، انتشار اوراق بدهی و نیز ابعاد بودجه عمرانی بااهمیت تلقی می‌شود.