تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه
با گسترش بازار سرمایه و شناخت بیشتر بازار توسط سرمایه گذاران، روش‌های متفاوتی بمنظور سرمایه‌گذاری در بازار پدید می‌آید. بطور مثال عرضه اولیه و پذیره نویسی دو نوع روش فعالیت در بازار سهام و کسب سود از دنیای بزرگ بازار بورس تهران است. شباهت‌های موجود بین پذیره نویسی و عرضه اولیه بیشتر فعالان بازارسرمایه را به اشتباه می‌اندازد. با این وجود این دو روش با یکدیگر تفاوت دارند.
عرضه اولیه چیست؟
شرکت‌ها روزی برای اولین بار سهام خود را جهت معامله وارد بازار بورس کرده و عرضه اولیه شده‌اند. اگر یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بورس یا فرابورس به عموم عرضه کند، عرضه اولیه سهام یا به اختصار IPO شکل می گیرد. در اولین عرضه سهام کل سهام به عموم عرضه نخواهد شد. معمولا 5 تا 10 درصد از کل سهام شرکت جهت عرضه اولیه انتخاب میشود. حداکثر سهام قابل عرضه به افراد در آگهی عرضه اولیه ذکر شده است. با این وجود این که چه تعداد سهام به هر فرد تعلق می‌گیرد، به استقبال افراد از عرضه اولیه شرکت بستگی دارد. شرکت‌هایی که شرایط بهتری طبق دستورالعمل سازمان بورس دارند، معمولا در بورس و دیگر شرکت‌ها در فرابورس پذیرفته می‌شوند.
شرکت‌ها در بورس با جذب سرمایه از سرمایهگذاران تامین مالی می‌شوند. این سرمایه برخلاف وام بانکی نیاز به بازپرداخت ندارد. ورود سهام شرکت به بورس، سرمایهگذاران علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها را از حمایت قانون برخوردار می‌کند.
- عرضه اولیه با توجه به میزان سودآوری بالا در بازه زمانی برای سرمایهگذاران جذاب است.
- سرمایهگذاران به دلیل پایین‌تر بودن قیمت سهم نسبت به ارزش ذاتی و واقعی آن در زمان عرضه اولیه برای خرید سهم عرضه اولیه‌شده انگیزه بیشتری دارند.
- هر چه تقاضا برای خرید سهام شرکت عرضه اولیه‌شده بیشتر باشد، قیمت آن در مدت زمان کوتاهی رشد بیشتری را تجربه کرده و شرکت و سرمایهگذاران را منتفع خواهد کرد.
- عرضه اولیه‌های سال‌های اخیر در بورس تهران با روش جدید بوک بیلدینگ انجام می‌شوند.
روش بوک بیلدینگ
در عرضه اولیه، امکان ثبت سفارش سهم در قیمت‌های متفاوت را به معامله‌گران می‌دهد. هر سفارش با حجم و قیمتی که خریدار تعیین می‌کند در سامانه معاملات ثبت میشود.
در روش بوک بیلدینگ هر خریدار می‌تواند درخواست خرید سهام را در ساعت مشخص شده توسط ناظر بازار در سیستم معاملاتی ثبت کند. معمولا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام می‌دهند که این ممکن است باعث ایجاد مشکل صف خرید در عرضه اولیه شود. در این روش اولویت با فردی که سفارش خود را زودتر ثبت می‌کند نیست. بلکه اولویت با قیمت انتخابی در بازه مشخص شده برای ثبت سفارش است.
پذیره نویسی چیست؟
شرکت‌ها در زمان تاسیس بمنظور تامین منابع مالی مورد نیاز خود، اقدام به جذب سرمایه‌گذار می‌کنند. سرمایهگذاران با نوشتن و امضاء سند مربوطه متعهد می‌شوند که مبلغ مورد نیاز را در مدت زمان مشخص به حساب شرکت واریز کنند. به تعهد سرمایهگذاران و موسسان شرکت در خصوص تامین بخشی از سرمایه اولیه مورد نیاز شرکت و امضاء سند توسط آنها پذیره نویسی می‌گویند.شرکت‌های سهامی عام از نظر قانونی زمانی تشکیل می‌شوند که کلیه سرمایه مورد نیازشان تضمین شده باشد. این مبلغ توسط سرمایهگذاران و موسسان، تامین و تضمین میشود. درواقع سرمایهگذاران متعهد می‌شوند که مبلغ مورد نیاز را در قبال خرید اوراق بهادار پرداخت کنند. این مشارکت معمولاً سودآور است و سبب ترغیب سرمایهگذاران به شرکت در پذیرهنویسی میشود.
تفاوت پذیرهنویسی و عرضه اولیه
۱- در عرضه اولیه سهام در بورس یا فرابورس، محدوده قیمتی برای سهم در نظر گرفته میشود، پذیرهنویسی اما در قیمت اسمی یعنی ۱۰۰تومان انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرد.
۲- برای عرضه اولیه سهام بازه زمانی معمولا ۲ساعته در یک روز در نظر گرفته میشود و بر اساس سفارش‌های ثبت‌شده در سیستم سهام به متقاضیان تخصیص پیدا می‌کند. در پذیرهنویسی اما مهلت زمانی حدکثر ۳۰ روزه در نظر گرفته میشود. پذیرهنویسان با شروع زمان پذیرهنویسی می‌توانند سفارش‌های خود را در سیستم معاملاتی ثبت کنند و این فرآیند تا زمانی که تمام اوراق موردنظر شرکت عرضه شود ادامه پیدا می‌کند. این فرآیند ممکن است در همان روز اول پذیرهنویسی به اتمام رسیده یا تا پایان مهلت مقرر تداوم یابد.
۳- مهم‌ترین تفاوت پذیرهنویسی و عرضه اولیه سهام اما زمان بازگشایی معامله سهم شرکت در بازار سهام است. در عرضه اولیه در روز بعد از عرضه، نماد شرکت بازشده و با دامنه‌نوسان ۵درصدی آماده معامله میشود. ولی در پذیرهنویسی پس از اتمام فرآیند، باید مراحل مربوط به ثبت شرکت دنبال شود. این مرحله ممکن است روزها یا ماه‌ها به طوب انجامد بکشد، پس از آن است که شاهد بازگشایی نماد معاملاتی در بازار سهام و انجام دادوستد خواهیم بود. نکته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که باید مورد‌توجه سرمایهگذاران قرار گیرد.
۴- همچنین عرضه اولیه در بازارهای بورس و فرابورس انجام میشود اما در پذیرهنویسی، شرکت بعد از ثبت، در بازار پایه درج میشود. بنابراین پذیرهنویسی نسبت به عرضه اولیه دارای ریسک بالایی است.
تعداد و ویژگی های پذیره نویسان در بازار سرمایه
در شرکت سهامی عام باید یک هیئت مدیره متشکل از حداقل ۵ نفر از میان صاحبان سهم تشکیل شود، بنابراین تعداد پذیرهنویسان باید به حدی باشد که کل شرکا از پنج نفر کمتر نباشند. قانون برای حداکثر تعداد شرکا، شرطی را تعیین نکرده و ممکن است این تعداد بین ۵ تا هزاران نفر باشد.
تعهد پذیرهنویسی چیست؟
در فرآیند تعهد پذیرهنویسی، کارگزار پس از بررسی سهام شرکت‌های متقاضی، بهای سهام را مشخص می‌کند و جهت معرفی شرکت برای پذیرهنویسی متعهد میشود تا باقیمانده اوراق بهاداری که تا پایان دوره عرضه اولیه خریداری نشده است را خریداری کند.
همچنین کارگزار پذیره‌نویس باید به سازمان بورس وثیقه و شواهد لازم را ارائه و این اطمینان را ایجاد کرده باشد که می‌تواند به تعهدات پذیرهنویسی خود عمل کند.
یکی از مزیت‌های روش تعهد پذیرهنویسی، جلوگیری از رفتارهای سفته‌‌بازانه در هفته‌های آغازین عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سهام است. هم
مهلت پذیرهنویسی چقدر است؟
بر طبق تبصره یک ماده 23 قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس تعیین‌کننده مدت زمان انجام پذیرهنویسی است که این مدت عموما بیشتر از 30 روز نخواهد بود. با این حال سازمان بورس می‌تواند با تقاضای موسسان و احراز ادله مستدل، حداکثر 30 روز دیگر پذیرهنویسی را تمدید کند
ورقه تعهد سهم شامل چه مواردی میشود؟
با «ورقه تعهد سهم»، تعهد پذیرهنویسی تحقق مییابد که این امر از قانون فرانسه اقتباس و در لایحه قانونی 1347 ذکر شده است. این ورقه پذیرهنویسان را قادر میسازد تا اطلاعاتی درباره شرکت کسب کنند. بر طبق ماده 13 لایحه قانونی 1347 ورقه تعهد سهم مشتمل بر این موارد است: «سرمایه شرکت. نام بانک و شماره حسابی که مبلغ لازم توسط پذیرهنویسان باید به آن حساب پرداخت شود.
سخن پایانی
عرضه اولیه و پذیره نویسی دو روش تامین سرمایه شرکت‌ها در بازار سرمایه می باشد. هر کدام از این روش‌ها می‌توانند برای سرمایهگذاران سودآور باشند. در پذیره نویسی روند تایید و پذیرش طولانی بوده و پس از انجام مراحل حتی گاهی چند ماه زمان برای تایید شرکت نیاز است، اما اکثرا سود حاصل از این انتظار بالا می باشد. با بررسی تمام موارد و توجه به تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه می‌توان مطمئن شد که باید کدام مورد را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرد.