بازار اولیه و ثانویه را بشناسید

بازار اولیه اشاره به بازاری دارد که در آن اوراق بهادار ایجاد می شوند، در حالی که در بازار ثانویه، این اوراق بین سرمایه گذارها معامله می شوند.
داشتن شناخت و دانش از نحوه ی عملکرد این بازارها، نکته مهمی در درک معاملات سهام، اوراق قرضه و اوراق بهادار است. بدون این تجربیات پیگیری بازارهای سرمایه بسیار دشوارتر خواهد بود و سودآوری این بازارها به مراتب کمتر خواهد شد.
شرکت‌های بازرگانی به منظور تامین مالی فعالیت‌های خود و پرداخت هزینه‌های رشد و توسعه به حجم زیادی از سرمایه گذاری نیاز دارند. مشخص است  که تامین این میزان از سرمایه در مدت زمان محدود  امکان پذیر نیست و باید از منابع دیگری به منظور تامین مالی استفاده کرد. دولت‌ها برای ارائه بهتر خدمات و کالاها به مردم، باید به میزان بسیار زیادی وام بگیرند. بازارهای مالی، این امکان را برای شرکت‌ها و دولت‌ها فراهم می‌کنند تا بتوانند از راه فروش اوراق بهادار، نیازهای خود را دریافت کنند. از سمتی سرمایه گذاران هم از طریق خرید این اوراق بهادار، بازده و رفاهشان را افزایش می‌دهند. بازار اولیه اگر به شکلی درست عمل کند  می‌تواند برای اقتصاد سرمایه داری کاملا مفید باشد.این بازار ها راه مناسبی برای سرمایه گذاران و وام گیرندگان هستند که باعث می گردند سرمایه ها به سمت کسانی که توان استفاده‌ کارآمد از پول و سرمایه را دارند جریان یابد.

بازار اولیه یا  «primary market»

در مفهموم بازار اولیه و ثانویه ، بازار اولیه (primary market) بازاری می باشد که در این بازار سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر می‌شود. نتیجه حاصل از عرضه این سهام منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود. از آنجا که در بازار اولیه، سهام برای بار نخست به خریداران و متقاضیان عرضه می‌شود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود. ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺷﺮﻛﺖ , ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﻭﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻗﺮﺍﺭﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ.

بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟

تمامی شرکت‌ها به منظور انجام فعالیت‌های خود به سرمایه نیاز دارند که این سرمایه می‌تواند به صورت سهام یا وام باشد. برای افزایش سرمایه از طریق سهام، یک شرکت می‌تواند اوراق خود را به عموم مردم بفروشد. وقتی سهام‌ها مستقیماً به عموم مردم فروخته می‌شوند، این عمل از بازار اولیه بورس انجام می‌شود. سرمایه گذاران به طور معمول در بازار اولیه بورس، برای خرید اوراق بهادار مبلغ کم‌تری به نسبت بازار ثانویه پرداخت می‌کنند. بازار اولیه، هم برای بازار سرمایه و هم برای کل اقتصاد بسیار با اهمیت می باشد. به طور کل  این بازار، محل تشکیل سرمایه می باشد.
انتشار کلیه اوراق بهادار در بازار اولیه بورس، توسط قوانین سخت گیرانه ای کنترل می شود .. شرکت‌ها در ابتدا باید بیانیه‌های خود را به کمیسیون بورس اوراق بهادار ارائه داده و صبر کنند تا پیش از انتشار در عرضه‌ عمومی، تائیدیه خود را دریافت کنند. انتشار اوراق بهادار در چنین بازاری به شرکت‌ها این اجازه  را می‌دهد تا پیش از وارد شدن به بازار ثانویه، سرمایه‌ بیشتری جذب کنند. حق و حقوق سرمایه گذاران فعلی بر اساس میزان سهامی که اکنون در اختیار دارند به آن‌ها ارائه می‌شود و دیگر سرمایه گذاران نیز می‌توانند در سهام جدید سرمایه ‌گذاری کنند.
با توجه به این نکته  که اکثر منتشرکنندگان اوراق بهادار همیشه درگیر امور مربوط به افزایش سرمایه نیستند، ممکن است از تجربه لازم برای  این کار برخوردار نباشند. از طرفی هم عرضه‌کنندگان سرمایه پراکنده هستند و دستیابی به آن‌ها نیازمند وجود سازمان خاصی است. با این وجود  شرکت‌ها برای انتشار اوراق بهادار خود به سراغ «موسسات تامین سرمایه» می‌روند.موسسات تامین سرمایه در طراحی و فروش اوراق بهادار در بازارهای اولیه و ثانویه متخصص هستند و به عنوان واسطه‌ای میان منتشرکنندگان و سرمایه گذاران قرار می‌گیرند.

بازار اولیه بورس چه مزایا و معایبی دارد؟

مزایای بازار اولیه شامل موارد زیر است:

1. در یافت سرمایه به منظور اهداف تجاری  .
2. اطمینان خاطر بابت رشد سرمایه شرکت.
3.  کمک به فعالاتن بازار سرمایه به منظور سرمایه گذاری پس انداز خود .
4.  جمع آورسرمایه مورد نیاز دولت ، از طریق فروش اوراق خود .
5.  کنترل حجم نقدینگی بیش از اندازه در چرخه اقتصاد .
6. کمک به به سرمایه گذاری مستقیم خارجی .
7.  انتشار اوراق بهادار مستقیما توسط شرکت صادرکننده صورت می‌گیرد.

معایب بازار اولیه بورس شامل موارد زیر است:

1. هزینه های بالا در خصوص پروژه های تحقیقاتی.  
2. صرف زمان زیاد جهت  تحقیقات اولیه یک فرایند .

بازار ثانویه یا  «secondary market»

دارایی‌هایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرارگرفته است(مرحله پذیره‌نویسی)، به جهت معامله‌های بعدی و مجدد، نیاز به بازار ثانویه(secondary market) دارد؛ به طور مثال اگر فردی که سهام شرکتی را در مرحله پذیره‌نویسی خریداری کرده و اکنون قصد فروش این سهم به سایر سرمایه‌گذاران بازار را دارد، باید به بازار ثانویه مراجعه کرده و اقدام به فروش سهم خود کند.
تمام معاملات سهام در بازار بورس، جزء معاملات بازار ثانویه هستند و در این بازار، اوراق بهادار میان سرمایه‌گذاران معامله می‌شود و شرکت در آن نقشی ندارد.
وجود بازار ثانویه بسیار ضروری است،  به این دلیل که دارای قابلیت نقد شوندگی و معامله مستمر اوراق را پدید می‌آورد و شرکت‌های بورسی نگرانی در خصوص سررسید قرارداد ندارند که فرضا سرمایه‌گذار در سرسید کل پولش را تقاضا کرده و به شرکت فشار وارد کند . بازار ثانویه می‌تواند به صورت نامحدود با پول سرمایه‌گذاران فعالیت کند و حتی افزایش سرمایه و جذب سرمایه جدید نیز انجام دهد. به بیان ساده تر، در بازار سرمایه اگر سهامداری بخواهد از بازار خارج شود و اصل سرمایه‌اش را بگیرد، باید سهامش را به سرمایه‌گذاران دیگر بازار بفروشد و نمی‌تواند مستقیماً به شرکت مراجعه کرده و آن‌ها را تحت‌ فشار قرار دهد.

ساختار بازار ثانویه به چه شکلی است؟

ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢ‌ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ به منظور ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ سهام و ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ. بازار ثانویه مکانی است که در آن ابزارهای مالی که قبلا منتشر شده‌اند، مانند اوراق قرضه و سهام، مورد خرید و فروش قرار می‌گیرند. به طور اگر شخصی سهام یک شرکت را در مرحله پذیره ‌نویسی خریداری کرده است و اکنون قصد فروش آن سهم به سایر سرمایه‌ گذاران بازار را دارد باید برای فروش سهم خود به بازار ثانویه مراجعه کند. در واقع این بازار، محلی است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر کننده از دیگر سرمایه گذاران خریداری می‌کنند. حجم معاملات در بازار ثانویه، نسبت به بازارهای اولیه بسیار بیشتر است. این بازار با هدف امکان سازی معامله اوراق منتشر شده در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقد شوندگی آنها ایجاد شده است. بازار ثانویه برای شرکت‌ها نقطه‌ای استراتژیک به شمار می‌رود که از مسیر آن می‌توانند روی معامله‌ها نظارت و کنترل داشته باشند و به تصمیم‌های مدیریتی خود جهت دهند.

ویژگی های بازار ثانویه

1. هزینه معامله کمتر به دلیل حجم بالای معامله ها.
2. سود آوری زیاد بریا سرمایه گذاران .
3. تاثیر گذاری سریع اخبار جدید و اطلاعات در رابطه با شرکت بر روی سهم .
4. عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک می کند.
5. جایگزینی مناسب برای پس انداز
6. بازار های ثانویه با قوانین محکمی از جانب دولت رو به رو هستند به دلیل اینکه  منبع اصلی شکل گیری سرمایه و سود، برای شرکت ها و سرمایه گذاران به حساب می روند. این عوامل باعث ایمنی پول سرمایه گذاران می شود.
7. بازار ثانویه شامل خریداران ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﻪ ای اﺳﺖ که قبلا انتشار یافته است.
8. بوﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢ ترین نهاد ﺑﺎﺯﺍﺭ ثانویه ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
9. ﺑﺎﺯﺍﺭ ثانویه مکانی ﺍﺳﺖ که در آن، ﺳﻬﺎﻡ منتشر شده مورد خرید و فروش ﻗﺮﺍﺭ می گیرد.

بازار ثانویه بر اساس اینکه چه نوع سهمی در چه محلی مبادله می‌شود، به چهار بازار تقسیم می شود:

بازار اول: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در بورس انجام می‌شود.
بازار دوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های غیر بورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار سوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار چهارم: بازاری بدون کارگزار و معامله‌گر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط شبکه‌های الکترونیکی و بین سرمایه‌گذاران نهادی و عادی صورت می‌گیرد. نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینه‌های
مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوک خود را در بازار چهارم انجام می‌دهند.

تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟

1.  در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام به شرکت منتشر کننده اوراق تعلق می‌گیرد. اما در بازار ثانویه، این درآمدها متعلق به سرمایه گذاری است که اوراق را می‌فروشد.
2.  اغلب سرمایه گذاران خرد در بازار اولیه اوراق بهادار را خریداری نمی‌کنند. زیرا شرکت صادرکننده، اوراق خود را به صورت عمده به فروش می‌گذارد و خرید آن نیازمند سرمایه زیادی است. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران می‌توانند هر تعداد سهام  را خریداری کنند.
3.  در بازار اولیه، سرمایه گذاران سهام را به طور مستقیم از خود شرکت خریداری می‌کنند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران، سهام و سایر اوراق بهادار را از سایر سرمایه گذاران خریداری می‌کنند
4.  در بازار اولیه، شرکت‌ها برای اولین بار سهام خود را از طریق عرضه عمومی می‌فروشند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران سهامی که قبلا معامله شده است را از طریق بورس اوراق بهادار خریداری می‌کنند.
5.  در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش می‌رسد و معمولا دچار نوسان نمی‌شود. اما در بازار ثانویه قیمت سهام به طور روزانه در نوسان است.

جمع بندی